«Πραγματικά, η ανάπτυξη της παιδείας δεν εμποδίστηκε από το δυνάστη του έθνους. Ελεύθερη ήταν η λειτουργία σχολείων, ελεύθερη η διδασκαλία, ακόμα και η ίδρυση θαυμαστών κτιριακών συγκροτημάτων για ανώτερες σπουδές όπως στις Κυδωνιές, Χίο, Άθω2. Χιλιάδες σχολεία λειτουργούσαν στον ΙΗ' αιώνα3. Αλλά αυτά τα σχολεία δεν μπόρεσαν, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις, να μεταλαμπαδέψουν τα φώτα των επιστημών που άνθιζαν και καρποφορούσαν στην Ευρώπη. Γιατί η στρατιά των προικισμένων διδασκάλων, που με πατριωτική ορμή πάσχιζε να φωτίσει το Γένος, αντιμετώπισε λυσσαλέο διωγμό από την ηγεσία της Εκκλησίας. Ο αγώνας των λογίων στα χρόνια της τουρκοκρατίας, η μάχη του διαφωτισμού εναντίον των συντηρητικών και οπισθοδρομικών δυνάμεων αποτελεί πραγματική εποποιία. Είναι η σκληρότερη πάλη, η πιο ευγενική, η πιο δύσκολη και η πιο άτυχη στην ιστορία του νέου Ελληνισμού. Κάθε προοδευτική νεωτεριστική, εθνοπαιδευτική προσπάθεια, η εισαγωγή εκσυγχρονισμένων συστημάτων και η διδασκαλία των επιστημών χαρακτηρίζονται από τους φωτοσβέστες ανώτατους κληρικούς και τα όργανά τους, επιβουλή του Σατανά, της αθεϊας παρακίνηση. Ήρωες και μάρτυρες αναδείχτηκαν οι πρωτοπόροι λόγιοι της τουρκοκρατίας -άγνωστοι ακόμα αλίμονο- που κονταρομάχησαν ατρόμητοι, με άγριο πάθος για να περάση η Παιδεία από τα χέρια της Εκκλησίας στα χέρια των φωτισμένων λαϊκών -καθ' όλα Ευρωπαίων- για την αλλαγή προσώπων και μεθόδων και το άνοιγμα της πλατειάς λεωφόρου προς την εθνική και πνευματική αναγέννηση4.»
2. Φάνη Μιχαλόπουλου, Τα Γιάννενα κι' η νεοελληνική Αναγέννηση (1648-1820), Αθήνα, 1930, σ. 78
3. Ενθ' αν., σ. 96. Τα Περί κρυφού σχολείου δεν έχουν θέση στην ιστορία της τουρκοκρατίας.
4. Βλ. και Κ.Θ. Δημαρά, Ο Κοραή ςκαι η εποχή του, Αθήνα 1953, σ. 17-18
Κ. Σιμόπουλος, Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα, εκδ.Στάχυ 2001, τόμος 3ος, σελίδα 196
Ενα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί από όλους τους Έλληνες για να συνειδητοποιήσουν πόσο έχει ρημάξει ο χριστιανισμός αυτόν τον τόπο.
2. Φάνη Μιχαλόπουλου, Τα Γιάννενα κι' η νεοελληνική Αναγέννηση (1648-1820), Αθήνα, 1930, σ. 78
3. Ενθ' αν., σ. 96. Τα Περί κρυφού σχολείου δεν έχουν θέση στην ιστορία της τουρκοκρατίας.
4. Βλ. και Κ.Θ. Δημαρά, Ο Κοραή ςκαι η εποχή του, Αθήνα 1953, σ. 17-18
Κ. Σιμόπουλος, Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα, εκδ.Στάχυ 2001, τόμος 3ος, σελίδα 196
Ενα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί από όλους τους Έλληνες για να συνειδητοποιήσουν πόσο έχει ρημάξει ο χριστιανισμός αυτόν τον τόπο.
8 comments:
Δεν έχω κανένα πρόβλημα να αναγνωρίζω ότι η εκκλησία κρατά τα χαλινάρια μεγάλου μέρους μιας κοινωνίας οδηγώντας την στην συντήρηση αν όχι στην οπισθοδρόμηση (όταν συγκρίνεται η πορεία που θέλει να κρατήσει η εκκλησία με την πορεία πνευματικής εξέλιξης μιας κοινωνίας στους αιώνες). Αλλά μην ξεχνάμε τι λένε στα Αγγλικά, την συμβουλή του να μην αδειάζουμε το μωρό μαζί με το νερό της μπανιέρας. Όλα με μέτρο, ζύγισμα και αντικειμενισμό. Το μέτρο άλλωστε είναι, υποτίθεται, το γνώριμο των πλέον μορφωμένων και ως εκ τούτου νηφάλιων.
Η ουσία του κειμένου, στην πραγματικότητα (ίσως και χωρίς να το συνειδητοποιούν οι συγγραφείς και οι συμφωνούντες), μιλά για την οποιαδήποτε εκκλησία/θρησκεία σε οποιαδήποτε κοινωνία στους αιώνες. Απλά στην Ελληνική περίπτωση αυτά άρχισαν να γίνονται εμφανή και συνειδητά μερικούς αιώνες αργότερα από το πότε ξεκίνησε η διαφώτιση στην Δύση (και ακόμα ψήνεται).
Τίποτα δεν είναι απόλυτα σωστό ή απόλυτα λάθος. Τίποτα δεν είναι άσπρο-μαύρο. Αν δεν αποδώσουμε στην εκκλησία και αυτά στα οποία βοήθησε, κοινωνικά (ιδίως για τις grass roots που δεν είχαν την μόρφωση, επιφάνεια και σκεπτικό να υπερβούν το δόγμα), τότε η μονόπλευρη κριτική χάνει «ειδικό βάρος». Η κριτική έχει περισσότερη βαρύτητα όταν αναφέρει και τα αρνητικά και τα θετικά. Και, στην τελική, όταν η κριτική επιτρέπει την αναγωγή του θέματος και στην ανθρώπινη φύση πέρα συγκεκριμένων γεωγραφικών και κοινωνικών/εθνικών καταστάσεων.
Καλή γιορτινή περίοδο Πάνο :-)
Καλές γιορτές και από εμένα Δημήτρη.
Πιστεύεις ότι ο χριστιανισμός (ή η οποιαδήποτε θρησκεία) έχει και θετικά; Και αν ναι, υπερβαίνουν αυτά τα αρνητικά; (μεγάλη συζήτηση, επιγραμματικώς αν μπορείς).
Όσο πιο επιγραμματικά μου είναι δυνατόν :-) Αν η Θρησκεία είναι για την Επιστήμη ότι η Αστρολογία για την Αστρονομία και ότι τα Παραμύθια για την Φιλοσοφία, ας ρωτήσουμε το κατά πόσο θα ήταν δυνατόν να φτάσουμε στην Κοσμολογία χωρίς πρώτα να αναρωτηθούμε τι είναι οι φωτεινές τρυπίτσες στην κουβέρτα της νύχτας που σκεπάζει τον ουρανό κάθε βράδυ.
Παίρνοντας σαν απλό παράδειγμα μία από τις τόσες θρησκείες, ας σκεφτούμε ότι το 325 της Κοινής Εποχής υπήρχε ακόμα η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας με όλες τις γνώσεις της μέχρι τότε ανθρωπότητας συμπεριλαμβανομένης της ακριβής μέτρησης της στρογγυλής Γης, ο Κωνσταντίνος ήταν Ρωμαίος εθνικός και οι μορφωμένοι είχαν μορφωθεί ελληνο-ρωμαϊκά. Τώρα, πάρε το Πιστεύω της Νίκαιας του 325 της Κοινής Εποχής όπως συμπληρώθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 381, και: όπου γράφει «Πατήρ» σβήστο και γράψε «Σύμπαν», όπου γράφει «Υιός» γράψε «Ζωή», όπου γράφει «Άγιο Πνεύμα» γράψε «Νόμοι Φυσικής και Εξέλιξης» και ξαναδιάβασέ το χωρίς παρωπίδες.
Όσους δεν έχουν την δυνατότητα και το θάρρος να κατανοήσουν ένα σύμπαν Επιστήμης και Μόρφωσης τι να τους κάνουμε; ευθανασία ή καταναγκασμό; Σε μια οποιαδήποτε δεδομένη κοινωνία, τι ποσοστό ανθρώπων χρειάζονται την καθοδήγηση ή και φόβο «Θεϊκών νόμων» και τι ποσοστό έχει την δυνατότητα να δεχτεί την αλήθεια της μόρφωσης και της επιστήμης;
Πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα του οποίου το πνεύμα με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο... Από την άλλη αν και συνειδητά αγνωστικιστής αν όχι άθεος οφείλω να αναγνωρίσω την νομοτελειακή ύπαρξη των θρησκειών στην ανθρώπινη ιστορία με ότι αυτό συνεπάγεται ως αναπόδραστο γεγονός... Η κριτική μας για να είναι όσο γίνεται πιο εύστοχη οφείλει πάντα να λαμβάνει υπόψη τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες οι οποίες διαμορφώνουν κάθε φορά την ιστορία...
Καλή χρονιά εύχομαι με υγεία!
Άλλο η θρησκεία, άλλο η θεολογία. Κάποτε υπήρξε θεολογία (πολυθεϊσμός) σήμερα υπάρχει θρησκεία (μεσσιανικός μονοθεϊσμός, άρα φανατισμός). Όταν αναρωτιέσαι για τον κόσμο και το σύμπαν τότε ψάχνεις να βρεις απαντήσεις. Όταν κατέχεις τη «μοναδική αλήθεια» και γνωρίζεις εξ ορισμού ότι ο κόσμος φτιάχτηκε από το μηδέν από έναν γεροντάκο με λευκή γενειάδα, τότε όχι μόνο δεν ψάχνεις, αλλά κυνηγάς και όσους έχουν αντίθετη άποψη.
Το πρόβλημα που χωρίζει την ανθρώπινη κοινωνία και συνεπώς δημιουργεί υπαρξιακά προβλήματα ίσως να μην είναι το πόσοι έχουν ανάγκη να πιστεύουν ότι ένας γέρος στον ουρανό δημιούργησε την επίπεδη Γη η οποία ακουμπάει στην πλάτη τεσσάρων ελεφάντων που στέκονται στο καβούκι μιας τεράστιας χελώνας που κολυμπά νωχελικά στο σύμπαν καθώς σηκώνουν που και που ένα πόδι για να περάσει από κάτω ο ήλιος… Μεγαλύτερο πρόβλημα ίσως είναι το πόσοι πιστεύουν ότι κατέχουν την «μοναδική αλήθεια», αλλά μέγιστο είναι το πρόβλημα του πόσοι πιστεύουν ότι οι άλλοι δεν κατέχουν την «αλήθεια» :-) Όπου η κριτική εστιάζει στο απόλυτα «κακό/λάθος» άρα στο αποδεκτό ή μη αποδεκτό.
Τα πολύπλοκα σταυροδρόμια που ακολουθούνται μετά από την συνειδητοποίηση της ύπαρξης γεννούν την αναζήτηση, που γεννά την θεολογία, που γεννά τις θρησκείες (οργανωμένα συστήματα πιστεύω --όλες τις θρησκείες-συστήματα πιστεύω, από ειδωλολατρικές ως πολυθεϊκές, ως μονοθεϊστικές, ως α-θεϊκές), που γενούν μεθόδους κοινωνικής οργάνωσης, που γεννούν πολιτική, που γεννά δικτατορία. Οι θρησκείες είναι συστήματα κοινωνικής οργάνωσης γύρω από μια ηγεσία. Η οποία, όπως κάθε ηγεσία έχει ανάγκη …διαπιστευτηρίων.
Η ουσία της έννοιας του «κρυφού σχολειού» δεν ήταν κάποιο παράνομο σχολείο γλώσσας ή/και θρησκείας, αλλά η «παράνομη» διδαχή όπου η γλώσσα και θρησκεία σε τοπικό επίπεδο «χωριών» αντιστεκόταν με «θεϊκή ευλογία» στο «κακό» κράτος. Θα είχε άραγε γίνει Ελληνική Επανάσταση αν δεν υπήρχε συνειδητοποιημένη αντίθεση μεταξύ «σκλαβωμένης ρωμαίικης ορθοδοξίας» και «μουσουλμάνου κατακτητή»; (ο μύθος της Ελληνικής Επανάστασης των «άπιστων» έχει σαν κεντρική αφετηρία γένεσης παπάδες και αγίες λαύρες…) Ενώ οι επαναστάσεις είναι πάντα στην ουσία οικονομικές, στον βορά-δύση ήταν πάντα κοινωνικές ενώ στην Μεσόγειο-ανατολή πάντα «θρησκευτικές». Η Θρησκεία, όπως οποιοδήποτε σύστημα κοινωνικής οργάνωσης, λειτουργεί πάντα οικονομικά ότι και να πρεσβεύει. Απλά στην Μεσόγειο και Ανατολή οι οικονομικές πραγματικότητες πουλιούνται καλύτερα όταν υπό την αιγίδα θρησκειών… Όμως, οποιοδήποτε σύστημα κοινωνικής οργάνωσης προσφέρει και θετικά και αρνητικά στοιχεία στην οργάνωση της εκάστοτε κοινωνίας... Δυστυχώς δεν υπάρχει μαύρο-άσπρο.
Τελικά η περισσότερο αντικειμενική κριτική ίσως να υφίσταται στην ερώτηση του ποια μέλη μιας κοινωνίας βλέπουν τους συμπολίτες διαφορετικών ιδεών από απέναντι, από ένα αρνητικό χάσμα, και ποιοι χτίζουν γέφυρες προσθετικές που προσπαθούν να ενώνουν υπερθεματικά. Η τελική ερώτηση είναι αν ο εκάστοτε θεοφοβούμενος ή ο εκάστοτε επιστήμονας βλέπει τους άλλους με προδιάθεση αρνητική ή θετική και τελικά μαύρη-άσπρη ολοκληρωτικού και μονολιθικού χαρακτήρα :-)
Ειλικρινά συγγνώμη για την πολυλογία αγαπητέ Πάνο. Δεν ξέρω πως αλλιώς να εκφραστώ επακριβώς και αυτό είναι δικό μου μειονέκτημα.
Δημήτρη είναι μεγάλο θέμα και δε συζητιέται σε ένα ιστολόγιο. Γενικώς συμφωνώ με τα περισσότερα που λες, απλώς είναι κάποιες λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά. Π.χ. η άποψή μου είναι ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν ήταν μόνο θρησκευτική/"εθνική", ήταν και κοινωνική, απέναντι στους προύχωντες και στους κοτζαμπάσηδες και μετά στον κατακτητή.
Μεγάλο θέμα, έχουν γραφτεί εκατοντάδες βιβλία γι' αυτό...
Φυσικά ήταν κοινωνική, και απέναντι στους άμεσους δυνάστες, κοτζαμπάσηδες, προύχωντες (όπως όλες οι επαναστάσεις). Συμφωνούμε :-) Αυτό στο οποίο εστιάζω είναι το ότι πολλοί άνθρωποι χρειάζονται να πιστεύουν σε κάποια δικαιολογία αν δεν έχουν ικανότητα/θέληση να κατανοήσουν την αιτιολογία. Αν είχαμε χώρο/χρόνο για ανάλυση, και σ' αυτό νομίζω ότι συμφωνούμε.
Post a Comment